Wat als je geen gelijk hebt?

‘De psychologie van het overtuigen: Als je wil dat de mensen meegaan in wat jij wil’

‘Gebruiken en doorzien van retorische trucs’

‘Onze trainers zijn overtuigexperts en leren u de kunst van het overtuigen.’

Dit zijn zomaar even wat quotes van bureaus die trainingen aanbieden op het gebied van debatteren en discussiëren. Met zo’n training kun je het allemaal leren; overtuigen, trucs gebruiken, argumenteren, presenteren. Je leert bijvoorbeeld ook wat een stroman is of een vals dilemma maar vooral ook hoe je ze kan herkennen, pareren en effectief weet te gebruiken. Als je even googelt kom je van alles tegen. Er zijn echt gerenommeerde organisaties met klinkende namen die jou seminars en trainingen aanbieden waarmee jij je vaardigheden op dit gebied kunt ontwikkelen.

Dat is mooi, want als jij als professional door dit soort trainingen meer zelfvertrouwen krijgt, overtuigender overkomt en mensen weet te inspireren en in beweging weet te krijgen, dan heb je toch aardig wat voor elkaar gekregen.

Jongeren kunnen het ook leren. Er zijn debatwedstrijden die georganiseerd worden op scholen en er zijn zelfs landelijke finales. Supermooi! Als het goed begeleid wordt, zie je muurbloempjes opgroeien tot zelfverzekerde sprekers. Wat dat kan doen voor het zelfvertrouwen van een kind is prachtig.

Kortom door te leren debatteren ontwikkel je een aantal vaardigheden die jou zeker helpen als professional (in de dop). Of zoals een van de debatinstituten zegt: ‘Voor topprofessionals is overtuigingskracht een onmisbare vaardigheid’.

Toch heb ik steeds het gevoel dat er ergens iets niet klopt. De Europees kampioen debatteren geeft ook seminars via een zeer succesvol bureau. Je leert dan bijvoorbeeld ‘verbaal overmeesteren’. Deze kampioen vertelt ook in een filmpje dat hij jou kan leren een discussie te winnen ook al heb je inhoudelijk misschien niet de beste argumenten. Kortom het gaat om winnen en verliezen. Jij moet de ander overtuigen, overmeesteren en zorgen dat je gelijk krijgt.

Maar wat als jij een discussie hebt gewonnen? Wat heb je dan precies gewonnen? Een salarisverhoging? Een goede deal binnengehaald? Een team in beweging gekregen? Een volledige organisatie op een hoger plan gebracht? Als dat zo is, mooi! Geniet ervan zou ik zeggen!

Maar wat als je per ongeluk heel misschien geen gelijk hebt. Wat als jij bijvoorbeeld een voorstander bent van de vrouwenbesnijdenis of een Mexicaanse muur of je gelooft niet in klimaatproblemen en je bent daarnaast iemand die het debat tot in de puntjes beheerst en andere mensen moeiteloos overtuigt? Dan is het te hopen dat je de discussie niet wint. Helaas laat de geschiedenis maar al te vaak zien dat er mensen zijn die discussies hebben gewonnen, die ze beter niet hadden kunnen winnen, zowel in het groot als in het klein. Kortom, een discussie winnen is misschien leuk voor jou, maar niet altijd goed voor de wereld, je land, je bedrijf, je gezin of je relatie.

En dan is er nog iets. Bij winnen hoort ook verliezen. En winnen en verliezen zorgt vaak voor verwijdering terwijl we juist de verbinding zo hard nodig hebben. Die verbinding vinden we volgens mij door vragen te stellen en te luisteren. En dan niet vragen stellen met als uiteindelijke doel toch iemand te overtuigen. Maar vragen stellen omdat je nieuwsgierig bent, en luisteren omdat je geïnteresseerd bent. Gelukkig kom ik dat ook tegen op een website waar het debat in de klas wordt gepromoot.

Een mooi voorbeeld van het verschil tussen overtuigen en verbinding leggen zie je in de aflevering van Dreamschool waar Annemarie van Gaal en Maarten van de Weijden in gesprek gaan met ‘moeilijke’ jongeren. Annemarie heeft een aantal inhoudelijk sterke punten: Je hebt talent, je moet de kansen aanpakken, als jij iets wil dan kan het. Maar als de klas tegensputtert gaat ze in discussie en wil ze de jongeren overtuigen. Je ziet de verbinding wegvallen, jongeren haken af, er is steeds minder contact. Begrijp me niet verkeerd. Alle respect voor Annemarie die zelf ook van ver is gekomen en het toch maar even doet met deze jongeren en ongetwijfeld de juiste intentie heeft.

Maarten van de Weijden gaat er letterlijk tussen in staan (liggen zelfs!). Bij hem gaat het niet om gelijk hebben of gelijk krijgen. Hij vertelt, vraagt, is geïnteresseerd en gaat in een dialoog. Er ontstaat een wederzijds respect en jongeren raken gemotiveerd om met hun moeilijkheden aan de slag te gaan. Net als Maarten zelf heeft gedaan.

Wat zou het zo mooi zijn als we jongeren ook daar meer in trainen. In het voeren van een dialoog waarbij je echte vragen stelt, oprecht luistert en je oordeel uitstelt. En dat we jongeren leren dat de discussie niet in alle gevallen de goede weg is. Ik wil daar graag bij helpen!

De komende tijd wil ik dit onderwerp in blogs gaan uitdiepen. En voor de duidelijkheid; voor mij is dat ook een zoektocht en misschien heb ik wel geen gelijk. We gaan het zien!

Klik hier als je de uitzending van dreamschool met Maarten en Annemarie terugkijken.